Viêm gan B và thai kỳ

3 min read

Tất cả thai phụ được khuyến cáo tầm soát nhiễm virus viêm gan B (HBV) ngay trong quý 1 của thai kỳ.

Tầm soát

Markers của virus viêm gan B:

HBsAg: Kháng nguyên vỏ bọc, xuất hiện sớm trong huyết thanh sau khi nhiễm HBV và (+) khẳng định chắc chắn nhiễm HBV.
Anti-HBs: Kháng thể trung hòa; (+) ở bệnh nhân hồi phục hoặc đã tiêm vaccine.
HBcAg: Kháng nguyên lõi chỉ có trong tế bào gan, không có trong huyết tương.
Anti-HBc IgM/IgG: IgM xuất hiện trong viêm gan cấp hoặc đợt cấp mạn; IgG tồn tại lâu ở viêm gan mạn.
HBeAg: Khẳng định virus đang sao chép tích cực, nguy cơ lây nhiễm cao.
Anti-HBe: Xuất hiện giai đoạn cuối cấp tính và duy trì kéo dài.
HBV DNA: Đo tải lượng virus, theo dõi và đánh giá đáp ứng điều trị.

Nếu HBsAg (+):

Khảo sát HBeAg.
Nếu HBeAg (+), đo HBV DNA để quyết định điều trị kháng virus.

Lây truyền từ mẹ sang con (Mother-To-Child Transmission - MTCT):

70-90% trẻ sinh từ mẹ HBsAg (+) và HBeAg (+) sẽ bị nhiễm HBV nếu không dự phòng.
90% trẻ nhiễm từ mẹ có nguy cơ thành mạn tính nếu không được phòng ngừa.

Điều trị

Với mẹ

Chỉ định thuốc kháng virus:

HBsAg (+), HBeAg (+) và HBV DNA > 10⁶ copies/mL (200 000 IU/mL) hoặc HBsAg định lượng > 10⁴ IU/mL.
Phụ nữ viêm gan B mạn tính không xơ hóa tiến triển có thể trì hoãn điều trị đến sau sinh, trừ khi: Xơ gan còn bù hoặc mất bù với tải lượng HBV DNA bất kể ALT/HBeAg. Hoặc không xơ gan nhưng đồng thời ALT > 2 lần bình thường và/hoặc xơ hóa F ≥ 2 cùng HBV DNA ≥ 10⁵ copies/mL (nếu HBeAg +) hoặc ≥ 10⁴ copies/mL (nếu HBeAg -).

Bắt đầu Tenofovir disoproxil fumarate (TDF) 300 mg/ngày từ tuần 24-28 của thai kỳ. Nếu muộn hơn, cần khởi trị ít nhất 4 tuần trước sinh và kéo dài 4-12 tuần sau sinh (chú ý điều chỉnh liều theo độ lọc cầu thận).

Theo dõi lâm sàng, AST/ALT mỗi 4-12 tuần và tải lượng HBV DNA trong 24 tuần sau sinh. Xét nghiệm HBV DNA sau sinh 3 tháng để quyết định ngừng hay tiếp tục điều trị.

Với con

Sau sinh thực hiện:

Tiêm HBIG cho trẻ trong 11-12 giờ đầu (trước 24 giờ).
Tiêm vaccine HBV mũi 1 cùng thời điểm (vị trí khác nhau).
Hoàn thiện 3 mũi vaccine theo chương trình: Tháng 2, 3 và 4.

Xét nghiệm HBsAg và anti-HBs cho trẻ > 12 tháng để đánh giá hiệu quả.

Phơi nhiễm

Ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh: 45-180 ngày (trung bình 60-90 ngày).

Đường lây: Máu, dịch sinh dục, quan hệ tình dục không an toàn, dùng chung kim tiêm, từ mẹ sang con (trong thai kỳ, chuyển dạ, cho con bú).

Xét nghiệm phát hiện:

Sớm nhất 4-6 tuần sau phơi nhiễm.
Độ chính xác cao sau 3 tháng.

Điều trị

Tiêm HBIG (Globulin miễn dịch đặc hiệu): Nếu chưa tiêm vắc-xin hoặc chưa có kháng thể.
Tiêm vắc-xin viêm gan B: Đồng thời hoặc sau tiêm HBIG tùy từng trường hợp.

Tài liệu tham khảo

Trường ĐH Y Dược TP. HCM (2020) - Team-based learning
Bộ Y tế (2019) 3310/QĐ-BYT - Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh viêm gan virus B