Cắt sữa sau sinh

Cắt sữa (ức chế tiết sữa) là biện pháp cần thiết khi người mẹ không muốn cho con bú hoặc phải ngừng cho con bú do lý do sức khỏe, cá nhân hoặc y tế. Có thể thực hiện bằng phương pháp tự nhiên hoặc dùng thuốc ức chế prolactin và các biện pháp hỗ trợ.

Phương pháp không dùng thuốc

• Giảm dần tần suất cho bú: Giảm 1 lần bú hoặc vắt sữa mỗi ngày cho đến khi ngừng hoàn toàn.
• Giảm dần lượng sữa vắt: Nếu vẫn vắt, giảm từng phần lượng sữa vắt ra và giảm số lần vắt.
• Chườm lạnh: Dùng khăn lạnh hoặc túi đá bọc vải, 10-15 phút mỗi lần để giảm căng tức và tiết sữa.
• Áo ngực ép nhẹ: Mặc áo ngực ôm vừa phải, không quá chặt để tránh giảm lưu thông máu.
• Massage nhẹ: Xoa nhẹ vùng vú theo vòng tròn nhỏ để giảm đau mà không kích thích tiết sữa.
• Hạn chế kích thích tiết sữa: Uống nhiều nước, tránh caffeine và thảo mộc kích thích prolactin.

Phương pháp dùng thuốc

Ức chế prolactin

Prolactin là hormone chính chịu trách nhiệm về sự tiết sữa. Các thuốc ức chế prolactin có thể giúp ngừng tiết sữa:

• Bromocriptine (đồng vận dopamine): Liều 2.5 mg uống 2 lần/ngày trong 14 ngày. Lưu ý: Hiện nay ít được chỉ định làm thuốc đầu tay do nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng (tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, co giật) và hiện tượng tiết sữa trở lại (rebound) sau ngưng thuốc.
• Cabergoline (đồng vận dopamine chọn lọc): Hiệu quả cao và ít tác dụng phụ hơn Bromocriptine.
  • Ức chế sữa ngay sau sinh: 1 mg (2 viên 0.5 mg) uống liều duy nhất trong ngày đầu sau sinh.
  • Cắt sữa khi đã có sữa (established lactation): 0.25 mg (1/2 viên) uống mỗi 12 giờ trong 2 ngày (tổng liều 1 mg).

Theo dõi sau điều trị: Đo lại prolactin máu sau 1-2 tháng.

Estrogen

Ít được sử dụng. Dùng kết hợp estrogen-progestin trong thuốc tránh thai hoặc thuốc điều hòa kinh nguyệt để ức chế tiết sữa. Liều dùng của một số thuốc:

• Ethinylestradiol: 50 µg (0,05 mg) x 4 lần/ngày, uống liên tục 5-7 ngày.
• Conjugated equine estrogens (Premarin): 0.625 mg x 2 lần/ngày, uống 5-7 ngày.
• Diethylstilbestrol: 1 mg x 3 lần/ngày, uống 5-7 ngày.

Chú ý

Estrogen chỉ dùng khi không thể dùng thuốc ức chế prolactin hoặc có chỉ định riêng; Theo dõi nguy cơ huyết khối.

Giảm đau và kháng viêm

• Ibuprofen: 400-600 mg mỗi 6-8 giờ, giúp giảm đau và viêm khi vú căng tức.
• Paracetamol: 500-1000 mg mỗi 4-6h (tối đa 4g/ngày).

Tài liệu tham khảo

• American College of Obstetricians and Gynecologists (2017) - Inhibition of Lactation
• Journal of Human Lactation (2016) - Non-pharmacologic Strategies for Lactation Suppression
• McKinney et al. (2018) - Use of Dopamine Agonists for Lactation Inhibition
• British Journal of Obstetrics and Gynaecology (2003) - Pharmacological Suppression of Lactation with Bromocriptine
• BMJ (1993) - Efficacy and Safety of Cabergoline for Lactation Inhibition