Tắc tia sữa sau sinh

Tắc tia sữa là tình trạng sữa ứ đọng trong các ống dẫn sữa, gây sưng, đau và có thể dẫn đến viêm vú nếu không xử lý kịp thời. Tình trạng này thường gặp trong giai đoạn cho con bú, nhất là khi bé bú không hết hoặc vắt sữa không triệt để.

Nguyên nhân

• Cho bú không đều hoặc không đúng cách: Bé ngậm vú không đúng, bú không đủ thời gian
• Vắt sữa không hoàn toàn: Máy hoặc tay vắt không lấy hết sữa tồn đọng
• Áo ngực chật: Chèn ép nhu mô vú, cản trở dòng chảy
• Căng thẳng, mệt mỏi: Ức chế tiết tố và phản xạ tiết sữa
• Thay đổi chế độ ăn uống hoặc thuốc: Gây sữa đặc, dễ vón cục

Phương pháp không dùng thuốc

• Cho con bú/vắt sữa thường xuyên: Bú kéo dài 15-20 phút mỗi bên, hoặc kết hợp vắt tay/vắt máy ngay khi cảm giác căng tức.
• Massage và vỗ ấm: Massage nhẹ vùng tia tắc theo hướng từ nền ngực về núm vú. Chườm khăn ấm 10-15 phút trước bú/vắt để làm mềm mô và kích thích thông tuyến.
• Thay đổi tư thế bú: Thử các tư thế: Đứng, ngồi thẳng, nằm nghiêng, bế chéo để bé hút đủ các tia sữa bị tắc.
• Mặc áo ngực thoải mái: Dùng áo lót chuyên dụng cho con bú, không ép chặt ngực.
• Nghỉ ngơi và dinh dưỡng: Uống đủ nước, ăn đa dạng dưỡng chất, ngủ đủ giấc, giảm stress.

Phương pháp dùng thuốc

• Giảm đau và kháng viêm: Ibuprofen 400-600 mg mỗi 6-8 giờ (uống sau ăn); paracetamol 500-1000 mg mỗi 4-6h (tối đa 4 g/ngày).
• Kháng sinh (nếu có viêm): Dicloxacillin 500 mg x 4 lần/ngày, 10-14 ngày; Cephalexin 500 mg x 4 lần/ngày, 10-14 ngày.
• Kích thích tiết sữa (khi cần): Metoclopramide 10 mg x 3 lần/ngày, 5-7 ngày; Domperidone 10 mg x 3 lần/ngày, 5-7 ngày.

Chú ý

Các thuốc kích thích chỉ dùng khi sản lượng sữa giảm.

Theo dõi sau điều trị

• Vệ sinh ngực: Rửa bằng nước sạch, lau khô nhẹ nhàng.
• Tiếp tục cho bú/vắt: Duy trì tần suất 3-4 giờ/lần, ngay cả khi đã hết tắc.
• Theo dõi tái phát: Kiểm tra định kỳ, đảm bảo không có cục sữa ứ đọng mới.

Tài liệu tham khảo

• American Family Physician (2015) - Management of Lactational Mastitis and Blocked Milk Ducts
• Journal of Human Lactation (2018) - Strategies for Resolving Blocked Milk Ducts
• Clinical Pediatrics (2012) - Treatment of Mastitis and Breast Abscess
• World Health Organization (2003) - Breastfeeding Counselling: A Training Course