Tránh thai cơ học

4 min read

Các phương pháp phổ biến gồm: bao cao su, màng chắn âm đạo, mũ cổ tử cung, miếng xốp và thuốc diệt tinh trùng.

Bao cao su

Đặc điểm

Tính hiệu quả (Pearl Index): Perfect 2; Typical 18.

Tính an toàn: Rất an toàn, bảo vệ cả khỏi bệnh lây qua đường tình dục và HIV.

Tính kinh tế: Rẻ, khoảng 10.000 - 200.000 VNĐ/hộp (tùy loại).

Cơ chế tác dụng: Tạo hàng rào vật lý, ngăn tinh trùng vào âm đạo.

Chỉ định - Chống chỉ định

Chỉ định: Tất cả các cặp đôi muốn tránh thai và phòng bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs, HIV).

Chống chỉ định: Dị ứng latex (có thể dùng loại polyurethane hoặc polyisoprene thay thế).

Ưu - Nhược điểm

Ưu điểm:

Không có tác dụng phụ nội tiết.
Dễ mua, dễ sử dụng, linh hoạt.
Bảo vệ cả tránh thai và các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Nhược điểm:

Có thể giảm khoái cảm.
Nguy cơ rách hoặc tuột nếu dùng sai.
Cần sử dụng mỗi lần giao hợp.

Màng chắn âm đạo, mũ cổ tử cung

Đặc điểm

Tính hiệu quả (Pearl Index): Perfect 6; Typical 12-20.

Tính an toàn: Tương đối an toàn, nhưng không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Tính kinh tế: Tái sử dụng nhiều lần (3-12 tháng), chi phí ban đầu cao hơn bao cao su.

Cơ chế tác dụng: Che phủ cổ tử cung, ngăn tinh trùng đi vào tử cung. Thường dùng kèm thuốc diệt tinh trùng để tăng hiệu quả.

Chỉ định - Chống chỉ định

Chỉ định:

Phụ nữ muốn phương pháp không nội tiết, có thể chủ động đặt và tháo.
Người dị ứng latex, không dùng được bao cao su.

Chống chỉ định:

Dị dạng âm đạo/cổ tử cung.
Có tiền sử nhiễm trùng tiểu tái phát hoặc viêm âm đạo nặng.
Không phù hợp nếu khó đặt đúng vị trí.

Ưu - Nhược điểm

Ưu điểm:

Không ảnh hưởng nội tiết.
Có thể đặt trước giao hợp vài giờ.
Tái sử dụng nhiều lần.

Nhược điểm:

Hiệu quả thấp hơn bao cao su.
Không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Cần hướng dẫn y tế để chọn kích thước và đặt đúng cách.

Miếng xốp, thuốc diệt tinh trùng

Đặc điểm

Tính hiệu quả (Pearl Index): Perfect 9; Typical 16-28.

Tính an toàn: Có thể gây kích ứng âm đạo, tăng nguy cơ viêm nhiễm đường tiểu. Không bảo vệ các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Tính kinh tế: Giá thấp đến trung bình, dùng một lần cho mỗi lần quan hệ.

Cơ chế tác dụng:

Miếng xốp tránh thai: chứa thuốc diệt tinh trùng, đặt trong âm đạo che cổ tử cung và giải phóng hóa chất diệt tinh trùng.
Thuốc diệt tinh trùng: (kem, gel, bọt, viên đặt) bất hoạt tinh trùng trước khi đi vào tử cung.

Chỉ định - Chống chỉ định

Chỉ định:

Cặp đôi muốn phương pháp không nội tiết, dễ mua và tự sử dụng.
Có thể dùng kết hợp với các rào cơ học khác (bao cao su, màng chắn).

Chống chỉ định:

Người dị ứng hoặc kích ứng với nonoxynol-9 (thành phần chính).
Người có tiền sử nhiễm trùng tiểu tái phát.

Ưu - Nhược điểm

Ưu điểm:

Dễ sử dụng, có thể tự mua.
Không ảnh hưởng nội tiết.
Có thể tăng hiệu quả khi kết hợp với phương pháp khác.

Nhược điểm:

Hiệu quả thấp khi dùng đơn độc.
Gây kích ứng âm đạo ở một số phụ nữ.
Không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục, thậm chí có thể tăng nguy cơ nhiễm HIV nếu dùng thường xuyên do gây viêm niêm mạc.

Tài liệu tham khảo

Bệnh viện Từ Dũ (2022) - Phác đồ điều trị Sản Phụ khoa
World Health Organization (2018) - Family Planning: A Global Handbook for Providers